Manet & Morisot – Een impressionistische dialoog
De tentoonstelling Manet & Morisot (lees verder hieronder) werpt nieuw licht op de unieke artistieke uitwisseling tussen twee pioniers van de moderne schilderkunst: Édouard Manet en Berthe Morisot. Wat begon als een ontmoeting tussen model en schilder, groeide uit tot een wederzijds inspirerende vriendschap waarin beide kunstenaars elkaar artistiek beïnvloedden — met een blijvende impact op de ontwikkeling van het impressionisme.
Morisot’s lichte toets, vrouwelijk perspectief en plein-air schildertechniek vonden weerklank in Manets werk, terwijl haar moed om buiten de officiële salons te exposeren een precedent schiep voor een hele generatie kunstenaars.
Deze vernieuwende geest vormt ook de inspiratiebron voor de schildercursus portretschilderen in impressionistische stijl die André Romijn aanbiedt in de Engelse Kerk Middelburg. Geïnspireerd op het werk van onder meer Morisot, Manet, Renoir, Degas en Cassatt leert u hoe u met licht, kleur en een losse toets een expressief portret of figuurstudie tot leven brengt.
Voor wie zich wil verdiepen in de kunst én de techniek van het impressionisme, biedt deze combinatie van kunstbeschouwing en praktijk een unieke kans tot verdieping.
Manet & Morisot
Tentoonstelling onthult nieuw onderzoek naar de artistieke uitwisseling tussen twee baanbrekende schilders
De Fine Arts Museums of San Francisco presenteren Manet & Morisot, de eerste grote museale tentoonstelling gewijd aan de artistieke uitwisseling tussen Édouard Manet en Berthe Morisot – de grote pionier van de moderne schilderkunst, en het vrouwelijke oprichtende lid van de impressionistische groep. Hun band was de meest hechte binnen de impressionistische kring en had een bepalende invloed op de ontwikkeling van de moderne kunst.
Met meesterwerken uit publieke en privécollecties aan beide zijden van de Atlantische Oceaan werpt deze tentoonstelling nieuw licht op hun vriendschap en – in bredere zin – op de geschiedenis van het impressionisme.
Parijs
Manet en Morisot werkten en leefden in Parijs in de late 19e eeuw. Ze waren vrienden, collega’s, en – na Morisots huwelijk met Manets broer in 1874 – ook familie. Hun relatie, die zich over ongeveer vijftien jaar uitstrekte (1868–1883), werd lange tijd vooral verteld via Manets portretten van Morisot, waarbij zij werd gezien als muze of model in plaats van als gelijke. Recente studies tonen aan dat Morisot in het begin inderdaad naar Manet opkeek, maar dat hij vanaf het midden van de jaren 1870 juist haar voorbeeld volgde – in onderwerpkeuze, kleurgebruik en losse penseelvoering.
De tentoonstelling volgt via zorgvuldig samengestelde paren en groepen schilderijen hoe hun vriendschap en wederzijdse invloed zich ontwikkelden.
Sleutelfiguur
De tentoonstelling is samengesteld door Emily A. Beeny, hoofdconservator van het Legion of Honor en specialist op het gebied van Manet. Ze opent met Manets schilderijen van Morisot, waaronder Het Balkon (1868–1869). In de vroege jaren 1870 verschoof hun verhouding: Morisot groeide uit tot een gerespecteerd plein-air schilder en werd een sleutelfiguur binnen de impressionistische beweging. Deze verschuiving wordt getoond via motieven die de twee kunstenaars over en weer aan elkaar doorgaven.
Artistieke dialoog
In 1880 vond opnieuw een omslag plaats. Morisot introduceerde een gewaagde, schetsmatige schilderstijl, terwijl Manet zich toelegde op elegante vrouwenportretten – een onderwerp dat sterk met Morisot werd geassocieerd. Voor het eerst worden hier hun ‘vier seizoenen’ samen getoond: Morisots Zomer (1878) en Winter (1880), en Manets daarop geïnspireerde Lente en Herfst (beide 1881).
De tentoonstelling besluit met een blik op Morisots collectie van Manets werk, die haar in staat stelde om ook na zijn dood de artistieke dialoog voort te zetten.
“De vriendschap tussen deze twee grote kunstenaars — zowel speels als competitief — had een grote invloed op de kunstgeschiedenis,” zegt Emily A. Beeny. “Hun schilderijen vertellen het verhaal. Als je ze naast elkaar bekijkt, zie je hun wisselwerking en wederzijds begrip tot leven komen.”
Over de kunstenaars
Édouard Manet (1832–1883) werd geboren in een welgestelde Parijse familie en stond bekend als een stijlvolle heer, ondanks zijn controversiële onderwerpen. Hij verkeerde in modieuze cafés en werd door jonge impressionisten beschouwd als een soort profeet. Morisot werd als vrouw uitgesloten van die publieke plekken; haar ontmoeting met Manet vond vermoedelijk plaats in het Louvre, waar zij net als hij oude meesters kopieerde.
Hoewel Manet nooit deelnam aan de impressionistische tentoonstellingen, was hij een vaste inzender voor de officiële Parijse Salon. In 1861 had hij groot succes met De Spaanse zanger, maar werd in 1863 geweigerd met Dejeuner sur l’herbe — dat schandaal veroorzaakte vanwege de naakte vrouw tussen geklede mannen.
Pas in de laatste jaren van zijn leven ontving Manet officiële erkenning, waaronder een medaille van de Salon en opname in het Legioen van Eer. Vandaag wordt hij beschouwd als de “vader van de moderne kunst”.
Berthe Morisot (1841–1895) was het enige vrouwelijke oprichtende lid van de impressionisten. Ze kwam uit een bourgeois milieu, kreeg tekenlessen als ‘damesactiviteit’, maar bleek zo getalenteerd dat ze verder werd opgeleid. Onder invloed van Corot begon ze buiten te schilderen. In 1858 begon ze meesterkopieën te maken in het Louvre, waar ze Manet ontmoette.
Tussen 1868 en 1874 poseerde ze voor minstens tien van zijn werken. In 1874 trouwde ze met Manets broer Eugène en besloot ze — tegen Manets advies in — om haar werk te tonen op de eerste impressionistische tentoonstelling. Ze bleef een van de trouwste leden van de groep en ontwikkelde een herkenbare, lichtvoetige stijl met heldere kleuren. In haar latere werk werd haar stijl dromeriger en raakte ze meer verwant aan het symbolisme. Haar reputatie nam af na haar dood, maar werd hersteld in de jaren ’80 dankzij feministische kunsthistorici.
Catalogus
Bij de tentoonstelling verschijnt een uitgebreide wetenschappelijke catalogus, uitgegeven door de Fine Arts Museums of San Francisco en Yale University Press, met essays, correspondentie en technische studies van vooraanstaande Franse en Amerikaanse specialisten.
Organisatie
Manet & Morisot is georganiseerd door de Fine Arts Museums of San Francisco in samenwerking met het Cleveland Museum of Art.
Na San Francisco reist de tentoonstelling door naar Cleveland, waar zij te zien zal zijn van 29 maart t/m 5 juli 2026.
